هنگامی که به زندگی روزمره خود نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که پلاستیک‌ها از جمله پرکاربردترین موادی هستند که به‌طور مداوم با آنها سروکار داریم؛ اما تا به حال به تاریخچه پلاستیک فکر کرده بودید؟ این مواد به‌دلیل کاربری گسترده و متنوع، در ترکیبات، اشکال و رنگ‌های متنوعی تولید شده و در موارد مختلفی همچون نگهداری مواد غذایی، ساخت قطعات در صنایع مختلف، تولید تجهیزات الکتریکی و حمل و نقل مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر کشف و اختراع این ماده و نقش افراد کلیدی در شکل‌گیری تاریخچه پلاستیک خواهیم پرداخت.
در سال ۱۸۶۲، الکساندر پارکز در نمایشگاه بین‌المللی لندن نخستین پلاستیک ساخت بشر را معرفی کرد. این محصول با نام پارکسین به‌عنوان جایگزینی برای عاج و شاخ حیوانات به بازار عرضه شد. اگرچه پارکسین به موفقیت تجاری دست نیافت، اما به‌عنوان نخستین گام مهم در توسعه صنعت پلاستیک شناخته میشود. این ماده بعد‌ها توسط جان وسلی هایت، کندلر و باکلند توسعه و بهبود یافت. اگر می‌خواهید پیش از خواندن تاریخچه پلاستیک، در رابطه با چیستی این ماده بدانید؛ خواندن مقاله «پلاستیک چیست؟» می‌تواند کمک زیادی به شما کند.
جهت استعلام قیمت، دریافت مشاوره، تعمیر و کارشناسی و … با ثبت نام و ثبت شماره تماس خود، در اسرع وقت کارشناسان ما با شما تماس میگیرند.
پلاستیک چیست؟
پیش از پرداختن به تاریخچه پلاستیک و تاریخچه صنعت پلاستیک در ایران، ابتدا به بررسی چیستی آن می‌پردازیم. پلاستیک اصطلاحی انگلیسی است که به موادی که قابلیت ذوب، شکل‌گیری و انعطاف‌پذیری بالایی دارند، اطلاق میشود. با گسترش کاربرد این مواد، اکنون به دسته وسیعی از پلیمرها نیز پلاستیک گفته میشود.
پیش از آن‌که انسان به تولید انبوه پلیمرهای مصنوعی دست یابد، پلیمرهای طبیعی به‌صورت گسترده در طبیعت وجود داشتند و بشر از آنها برای تولید برخی وسایل استفاده می‌کرد. از جمله پلیمرهای طبیعی می‌توان به موادی همچون پشم، ابریشم، عاج، DNA، سلولز و انواع پروتئین‌ها اشاره کرد.
با پیشرفت علم، انسان توانست مولکول‌های بزرگ و زنجیره‌واری به نام پلیمر را در آزمایشگاه‌ها تولید کند که دارای ویژگی‌های جدید و منحصربه‌فردی بودند. این ویژگی‌ها، موجب کاربرد گسترده پلیمرهای مصنوعی در صنایع مختلف شد و استفاده از آنها در تولید محصولات گوناگون، به سرعت رشد کرد. اگر این سوال ذهنتان را درگیر کرده است که پلاستیک چگونه تولید میشود، باید بگوییم مراحل ساخت پلاستیک پیچیده و جالب توجه است. اطلاع از چگونگی ساخت پلاستیک، به شما در درک بهتر این ماده کمک می‌کند. اگر کنجکاو هستید در رابطه با ترکیبات پلاستیک و نحوه ساخت آن اطلاعات بیشتری به دست بیاورید، می‌توانید مقاله مربوط به آن را از طریق لینک موجود در پاراگراف مطالعه نمایید.
با کشف و توسعه پلیمرهای مصنوعی که به نام پلاستیک شناخته شدند، تحولی در صنایع به وجود آمد. اگرچه پلاستیک به مرور بر زندگی ما چیره شده است، اما در ابتدا به‌عنوان راهکاری برای کاهش وابستگی به منابع طبیعی و کمک به حفاظت از محیط زیست معرفی شد.
کشف و ساخت پلاستیک برای اولین بار
در این قسمت از بررسی تاریخچه پلاستیک به تاریخچه شکل‌گیری این ماده فوق‌العاده خواهیم پرداخت و توالی‌های زمانی را برایتان آورده‌ایم:
سال ۱۸۶۲:
در سال ۱۸۶۲، شیمی‌دانی به نام پارکز موفق به کشف اولین پلاستیک مصنوعی شد. او در جریان تحقیق برای تولید نوعی لاک جدید که بتواند الکساندر در مبلمان مورد استفاده قرار گیرد، ترکیبی از نیتروسلولز و اتر ساخت که به ماده‌ای شفاف و مقاوم به نام «پارکلین» معروف شد. این ماده اولیه ابتدا برای لاک‌سازی به کار رفت، اما خیلی زود کاربردهای متنوع‌تری برای آن مانند ساخت عینک، دندان مصنوعی، صفحه کلید و حتی لباس کشف شد.
سال ۱۸۶۹:
در سال ۱۸۶۹، ایلی هایت، شیمی‌دان آمریکایی، پلاستیکی ارزان‌تر و منعطف‌تر از پارکلین به نام «سلولویید» را تولید کرد. این ماده به‌دلیل ویژگی‌های اقتصادی و انعطاف‌پذیری بالا، به سرعت در صنایع مختلف از جمله تولید اسباب‌بازی، لوازم آرایشی و فیلم مورد توجه قرار گرفت.
سال ۱۹۰۷:
تحقیقات در زمینه پلاستیک‌های مصنوعی ادامه یافت و در سال ۱۹۰۷ شیمی‌دانی بلژیکی به نام لئون بلک موفق به ابداع پلی‌وینیل کلراید (PVC) شد. این ماده مقاوم و انعطاف‌پذیر، برای تولید محصولاتی مانند لوله، پنجره، کابل و دیگر وسایل کاربرد گسترده‌ای پیدا کرد.
سال ۱۹۲۰:
در سال ۱۹۲۰، چارلز کندلر، شیمی‌دان آمریکایی، پلی‌اتیلن (PE) را به‌عنوان پلاستیکی سبک و بادوام برای تولید کیسه، بطری و محصولات دیگر اختراع کرد.
سال ۱۹۳۵:
در ادامه، پل هوفمن، شیمی‌دان آلمانی، با ابداع پلی‌پروپیلن (PP) در سال ۱۹۳۵، دستاوردی در جهت تولید مواد مقاوم برای ساخت ظروف غذاخوری، اسباب‌بازی و تجهیزات پزشکی به دست آورد.
این کشفیات منجر به کاربرد گسترده پلاستیک‌ها در زندگی روزمره شدند. در بررسی تاریخچه و کاربردهای پلاستیک باید به این نکته پرداخت که پلاستیک‌ها با وزن کم، هزینه مناسب و مقاومتی که در برابر زنگ‌زدگی دارند، جایگاه قابل توجهی در تولید انواع محصولات از اسباب‌بازی تا قطعات خودرو و هواپیما پیدا کردند. با این وجود، استفاده از پلاستیک‌ها با چالش‌هایی مانند آلودگی محیط زیست و انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز همراه بوده است. کاربرد پلاستیک به قدری گسترده است که ذکر تمام موارد آن در این مطلب نمی‌گنجد. اما اگر کنجکاو هستید تا با کاربردهای گسترده پلاستیک آشنا شوید، مطالعه مقاله «کاربرد پلاستیک» می‌تواند برایتان مفید باشد.
یکی از بزرگترین فواید کشف پلاستیک‌های مصنوعی، کاهش استفاده از منابع طبیعی و حیوانات در تولید محصولات بوده است. این مواد مصنوعی نه تنها به کاهش کشتار حیوانات و مصرف پلیمرهای طبیعی کمک کرده، بلکه امکان دسترسی گسترده‌تر افراد به محصولات را فراهم آورده است.
توسعه پلاستیک‌های نوین
در سال ۱۹۰۷، لئو باکلند، اولین پلاستیک کاملاً مصنوعی به نام باکلیت را اختراع کرد که هیچ مولکول طبیعی نداشت و جایگزینی مناسب برای شلاک (یک عایق الکتریکی طبیعی) در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شد. باکلیت با دوام و مقاومت حرارتی خود، انقلابی در تولید صنعتی ایجاد کرد و به عنوان یک ماده با هزاران کاربرد در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گرفت.
پلاستیک در جنگ جهانی دوم
در بررسی تاریخچه پلاستیک، جنگ جهانی دوم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در دوران جنگ جهانی دوم، نیاز گسترده‌ای به مواد پلاستیکی در ایالات متحده شکل گرفت؛ زیرا توانمندی صنعتی در کنار موفقیت‌های نظامی برای پیروزی اهمیت زیادی داشت. از سوی دیگر، حفاظت از منابع طبیعی در اولویت بود، به همین دلیل استفاده از مواد مصنوعی به عنوان جایگزین، به‌ویژه پلاستیک، گسترش یافت.
یکی از این پلیمرهای جدید، نایلون نام داشت که در سال ۱۹۳۵ توسط والاس کاروترز اختراع شد و به عنوان جایگزین مصنوعی ابریشم به کار رفت. نایلون در تولید چترهای نجات، طناب، لباس‌های محافظ و آستر کلاه‌های ایمنی استفاده شد. علاوه بر آن، پلکسی‌گلاس به عنوان جایگزین شیشه برای پنجره‌های هواپیماهای جنگی مورد استفاده قرار گرفت.
با پایان جنگ، تولید و مصرف پلاستیک به رشد خود ادامه داد؛ تا جایی که در اغلب فروشگاه‌های آمریکا، کالاهای طبیعی با محصولات پلاستیکی جایگزین شدند.
تاریخچه پلاستیک در ایران
آیا می‌دانستید که ایران در زمره پنج کشور اول جهان از نظر مصرف سرانه پلاستیک قرار دارد؟ تاریخچه صنعت پلاستیک در ایران به سال ۱۳۳۷ بازمی‌گردد، زمانی که مطالعات اولیه برای احداث کارخانه تولید پلی‌وینیل کلراید در اهواز آغاز شد. این صنعت در طول سال‌ها رشد چشمگیری داشته و امروز ایران در میان برترین مصرف‌کنندگان پلاستیک قرار گرفته است.
در حالی که سرانه مصرف پلاستیک در ایران بالا است، بسیاری از کشورها در سال‌های اخیر اقدامات گسترده‌ای برای کاهش مصرف این محصولات انجام داده‌اند. در ایران، هر فرد به طور متوسط سالانه سه کیلوگرم پلاستیک مصرف می‌کند و آمارها نشان می‌دهند که روزانه بیش از سه هزار تن و سالانه بیش از یک میلیون تن کیسه پلاستیکی استفاده میشود. مصرف گسترده پلاستیک در کشور، علاوه بر تاثیرات بهداشتی و زیست‌محیطی، اثرات اقتصادی قابل‌توجهی نیز به همراه دارد.
سفر طولانی پلاستیک؛ از اختراع تا چالش‌های زیست‌محیطی
تاریخچه پلاستیک نشان می‌دهد که این ماده از زمان اختراع خود در قرن نوزدهم، انقلابی در صنایع مختلف ایجاد کرده و راهی نو برای جایگزینی منابع طبیعی پرهزینه و آسیب‌پذیر گشوده است. امروزه با وجود مزایای اقتصادی و کاربردهای فراوان، مصرف بی‌رویه پلاستیک به یکی از چالش‌های بزرگ محیط‌زیستی جهان تبدیل شده است.
از آنجا که سرانه مصرف پلاستیک در جهان بالا است، تولید پلاستیک به روش تزریق پلاستیک می‌تواند درآمد بسیار بالایی را به همراه داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با صنعت تزریق پلاستیک و آشنایی با دستگاه‌های تزریق می‌توانید از مقالات موجود در بلاگ فاران ماشین بهره ببرید. در فاران ماشین، مقالات توسط مجرب‌ترین کارشناسان نوشته شده تا به روزترین اطلاعات را در زمینه تزریق پلاستیک در اختیار شما قرار دهند.
سوالات متداول
تاریخچه پلاستیک چگونه آغاز شد؟
اختراع اولین پلاستیک به سال ۱۸۶۲ و نمایشگاه لندن برمی‌گردد که الکساندر پارکز با معرفی «پارکسین» به صنعت پلاستیک جان بخشید.
تاریخچه پلاستیک در ایران از چه زمانی شروع شد؟
آغاز صنعت پلاستیک در ایران به سال ۱۳۳۷ و تأسیس کارخانه پلی‌وینیل کلراید در اهواز بازمی‌گردد.
چه عواملی در تاریخچه پلاستیک و گسترش مصرف آن تأثیرگذار بوده‌اند؟
انعطاف‌پذیری، قیمت مناسب، و کاربرد گسترده پلاستیک در صنایع مختلف از عوامل اصلی در گسترش استفاده از آن بوده‌اند.
